Folwark Cystersów, Dom Bramny z wieżyczką Starzyński Dwór

"...Od końca XII w. do roku 1772 Starzyński Dwór był własnością cystersów oliwskich. W XV w. dla własnych potrzeb mnisi utrzymywali tu, przy strumieniu zasilającym Płutnicę, statek i przystań. Folwark zaopatrywał klasztor cystersów w żywność, którą transportowano drogą morską z przystani u ujściu Płutnicy pod Puckiem do Oliwy. W 1552 r. cystersi wybudowali dla własnych potrzeb młyn, potem kuźnię, tartak. W 1620 r. opat Dawid Konarski wybudował w Małym Starzynie dom zakonny, który stanowił letnią rezydencję i miejsce rekonwalescencji chorych mnichów. Dwór usytuowano na wzniesieniu oddzielając od drogi dopływem Płutnicy oraz sztucznym stawem. Pozostał park otaczający dwór oraz dziedziniec otoczony zabudowaniami gospodarczymi połączonymi z wieżą zegarową i kaplicą oraz bramą wjazdową; obok nich dwukondygnacyjny, odnowiony spichlerz, pochodzący z przełomu XVIII/XIX w., dom mieszkalny i zabudowania przemysłowe; XVI - wieczną wieżę, przebudowaną w połowie XIX w. wieńczy chorągiewka opatrzona datą 1556 i literami ,,DKAO” (Dawid Konarski opat oliwski). W niszy ponad wejściem znajduje się barokowa figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zegar z kowalskim werkiem (prawdopodobnie z 1681 r.), a także dzwon zegarowy ozdobiony plakietą Matki z Dzieciątkiem. Do wieży przylega kaplica pocysterska. Na terenie zespołu znajduje się XVIII - wieczny dwukondygnacyjny spichlerz. Został on przebudowany i powiększony w połowie XIX w. W partiach dolnych murowany z kamienia narzutowego, w górnych z cegły. Został wzniesiony na rzucie litery L. Zarówno wejścia do spichlerza jak i okna zamknięte są półkoliście. Na terenie zespołu dworskiego znajduje się dom mieszkalny. W dolnej kondygnacji jest murowany z suszonej cegły. Druga, o konstrukcji szkieletowej została nadbudowana w połowie XIX w. Obok mostu, nad przepustem doprowadzającym wodę ze stawu na dopływie Płutnicy, znajduje się kuźnia (dawnej śrutownia), młyn i tartak. Zabudowania te istnieją od XVI wieku. Obecna postać zabudowań pochodzi z XVIII wieku. Najstarszą ich częścią jest kuźnia zbudowana z głazów narzutowych. Zachowało się tu palenisko oraz częściowo drewniane urządzenie napędzane pierwotnie kołem wodnym. Te cenne pozostałości po sięgającej XVI w. zabudowie przemysłowej. Znajdują się tu pozostałości XIX - wiecznego parku krajobrazowego. W parku zaś spiętrzony staw ze śluzą, kaplica pocysterska z połowy XVI w., a także kaplica grobowa Grassów z połowy XIX w., zabudowania gospodarcze, stary cmentarz oraz resztki fundamentów pałacu. W roku 2004 zespół dworski nabył właściciel, który w porozumieniu z architektem zabytków przystąpił do sukcesywnej odbudowy zespołu dworskiego..." http://www.muzeum.diecezja.org/szlak/pages/starzyndwor.html "...Pałac myśliwski z 2 poł. XVI w. Zachowały się piwnice pałacu. Starzyński Dwór był od XIII w. do 1772 r. posiadłością cystersów oliwskich. Zakonnicy, prócz folwarku prowadzili tu dwór pełniący funkcję sanatorium dla schorowanych braci. Rząd pruski, przejąwszy majątek klasztorny najpierw go wydzierżawił, a w 1818 r. sprzedał. Nowi właściciele, Grassowie, zbudowali w miejscu dworu okazały, neogotycki pałac, który spłonął w 1942 r. a jego ruiny zostały rozebrane na cegłę. Jedynie skupisko starych drzew wskazuje miejsce, w którym stała rezydencja..." http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/4992/Starzynski_Dwor/