Kolumna Zygmunta III Wazy

Pomnik króla Zygmunta III Wazy znajdujący się na placu Zamkowym w Warszawie. Monument został wzniesiony w latach 1643–1644 z fundacji Władysława IV Wazy według projektu Augustyna Locciego i Constantino Tencalli i został uroczyście odsłonięty 24 listopada 1644 roku. Trzon kolumny wykonano z jednego bloku zlepieńca zygmuntowskiego pochodzącego z kamieniołomu w Czerwonej Górze. Kolumnę przetransportowano do Warszawy Wisłą. Z przystani została przetoczona, prawdopodobnie ul. Mostową, i dalej wzdłuż murów obronnych na plac, w ciągu jednego dnia przez około 300 osób. Wspierało ich 200 żołnierzy z gwardii królewskiej. Kolumna została uszkodzona w czasie wojen szwedzkich w latach 1656–1657 i na początku XVIII wieku. W 1827 otaczające kolumnę ogrodzenie z żelaznych krat zmieniono na kamienne słupy połączone żelaznymi łańcuchami. W 1854, w związku z budową wodociągu, Henryk Marconi zaprojektował tam wodotrysk i nową oprawę pomnika. Podstawa kolumny została otoczona żeliwną balustradą i ozdobiona czterema tryskającymi wodą trytonami zaprojektowanymi przez niemieckiego rzeźbiarza Augusta Kissa. W latach 1929–1931 podczas prac renowacyjnych przywrócono otoczeniu kolumny pierwotny wygląd usuwając basen, trytony i balustradę. Pomnik został zniszczony podczas powstania warszawskiego, w nocy z 1 na 2 września 1944, trafiony pociskiem z niemieckiego działa czołgowego. Posąg króla upadł jednak na ziemię w taki sposób, że nie uległ poważniejszym uszkodzeniom. Uszkodzoną rzeźbę przewieziono na saniach do kościoła św. Anny. Po odbudowie, posąg króla ustawiono na kolumnie 12 lipca 1949 roku. Dwa pierwsze trzony oryginalnej kolumny są eksponowane przy Zamku Królewskim od strony Trasy W-Z. W 1965 pomnik został wpisany do rejestru zabytków i dziś jest miejscem spotkań zarówno warszawiaków, jak i turystów.