Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie

Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie wzniesiony został na placu powstałym z wyburzenia budynków na terenie dawnej jurydyki Dziekanka, w miejscu fontanny przeniesionej na plac Bankowy. Sam pomnik, dłuta Cypriana Godebskiego, został wkomponowany w otoczenie przez Józefa Piusa Dziekońskiego i Władysława Marconiego. Posąg o wysokości 4,5 metra został odlany we Włoszech. Kolumna i cokół pomnika zostały wykonane z granitu pochodzącego z kamieniołomów w Baveno w Piemoncie. W Warszawie zastosowano obydwie odmiany granitu baweńskiego: różową o budowie ziarnistej oraz szarą. W oprawie architektonicznej monumentu zwraca uwagę stopniowane barw: od ciemnoszarych schodów wykonanych z granitu z Gniewania na Podolu, poprzez taras i cokół z granitu z Baveno, aż po jasnoszarą odmianę tego granitu w kolumnie. Zaprojektowane przez Zenona Chrzanowskiego kunsztowne ogrodzenie pomnika w postaci kutej w żelazie kraty z motywami roślinnymi zostało wykonane w warszawskiej firmie S. Zielezińskiego. W narożnikach ogrodzenia ustawiono osiem dwuramiennych latarń. Koszt realizacji monumentu wyniósł 200 tys. rubli. Monument został odsłonięty 24 grudnia 1898, w setną rocznicę urodzin poety. Krótka uroczystość, w obecności policji i wojska, została ograniczona przez władze rosyjskie do poświęcenia pomnika. Zakazano przemówień, a w wydarzeniu mogły wziąć udział jedynie osoby zaproszone z biletami wstępu. Cenzura otrzymała polecenie ograniczenia do minimum wzmianek o uroczystości, a z wystaw obrazów i okien księgarń usunięto portrety Mickiewicza. Zaplanowana uroczystość miała trwać jedynie kwadrans. Rozpoczęła się utworem Stanisława Moniuszki, po którym nastąpiło odsłonięcie rzeźby. Po poświęceniu monumentu wystąpić miał Henryk Sienkiewicz, jednak z uwagi na nałożone restrykcje milczał przez całą uroczystość. Następnie orkiestra odegrała kolejny utwór Moniuszki, a zgromadzony tłum rozpoczął składanie kwiatów pod pomnikiem. W październiku 1916 nazwę skwer Konstantynowski, na którym znajdował się monument, zmieniono na skwer Adama Mickiewicza. W 1944 pomnik został zdemontowany przez Niemców i wywieziony do Rzeszy, gdzie po wojnie w Hamburgu polska misja wojskowa odnalazła i rewindykowała m.in. głowę i fragment torsu. Kopię odlewu wykonał Jan Szczepkowski przy współpracy Józefa Trenarowskiego. Odlew wykonała firma Braci Łopieńskich. Odtworzono także cokół i ogrodzenie. W czasie rekonstrukcji pomnika nie przywrócono natomiast czterech zniczy, które znajdowały się w narożach balustrady u podnóża monumentu. Prace nad ich odtworzeniem rozpoczęły się w 1978. Znicze przywrócono w 1986. Monument został odsłonięty ponownie 28 stycznia 1950 przez Bolesława Bieruta na zakończenie jubileuszowego Roku Mickiewiczowskiego. 30 stycznia 1968 pod pomnikiem miała miejsce manifestacja studencka przeciwko zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie Dziadów. Źródło: Wikipedia